با نشر الکترونیکی آشنا شوید. |
بسياري از صاحبنظران معتقدند کتابهاي چاپي همواره جايگاه خود را در ميان خوانندگان و کتابخانهها حفظ ميکنند و ناشران همچنان فعاليتهاي خود را به نشر کتابهاي چاپي معطوف خواهند کرد اما شواهدي نيز مبتني بر تمايل روزافزون ناشران براي عرضه کتابهاي خود در قالب الکترونيکي از طريق محيط وب ديده ميشود. از يک سو هزينه نسبتاً کمتر انتشار کتابهاي الکترونيکي نسبت به شکل چاپي، انعطافپذيري و سرعت بيشتر براي روزآمدسازي و انتشار ويرايشهاي جديد، سهولت فروش، توزيع و خريد کتابهاي الکترونيکي از طريق اينترنت ، و از سوي ديگر افزايش روزافزون تعداد استفادهکنندگان از اينترنت و خوانندگاني که تمايل دارند از طريق کامپيوتر، کتاب مورد نظر خود را پيدا و آن را مطالعه کنند، از مهمترين عوامل انتخاب سياست نشر اينترنتي از سوي برخي ناشران به شمار ميآيند. در بسياري موارد، دسترسي به کتابهاي موجود الکترونيکي از طريق وب، مستلزم پرداخت هزينه تعيين شده از سوي ناشران است. با اين حال ناشراني نيز نظير «Academic Press National» وجود دارند که امکان مطالعه پيوسته و رايگان برخي عناوين کتابهاي چاپي را در اختيار علاقهمندان ميگذارند. در واقع نوعي تلاش از سوي برخي ناشران براي معرفي و آگاهي از محتواي کتابها ديده ميشود. براي نمونه، زماني که صنعت چاپ، نسخهنويسي را در 500 سال قبل از ميدان خارج ساخت، انقلابي در علم، سياست، و مذهب پديد آمد. چاپ اين امکان را فراهم ساخت تا رسالات و جزوات سياسي، مواعظ و خطابهها، و متون درسي در دسترس هزاران نفر قرار گيرد.
کاربرد کامپيوتر ، چاپ را همانند فعاليتهاي ديگر ، به خود وابسته کرده است. امکانات فراوان کامپيوتري براي چاپ و نشر کتاب به حدي است که تصور وابستگي نام چاپ به کامپيوتر پذيرفتني تر است تا چاپ بدون کامپيوتر. امروزه فعاليتهاي اساسي و عمده چاپ در يک جا جمع شده است و اصطلاح نشر روميزي (desktop publishing) را بر آن نهادند. فرايند نشر الكترونيكي از نوشتن مطالب آغاز ميشود و با نشر چند گونه آن كه ممكن است چاپ، ارسال، پست الكترونيكي، ايجاد دسترسي بر روي اينترنت، و ايجاد دسترسي به صورت ناپيوسته (مانند انتشار بر روي ديسك نوري) باشد ادامه مييابد.
اطلاعات ذخيرهشده در پايگاههاي اطلاعاتي استاندارد، اين قابليت را دارند كه بتوان خروجيهاي گوناگون با قالبهاي متعددي از آنها تهيه كرد. طرح كلي نمايش اطلاعات، كيفيت نمايش اجزاي هر ركورد با استفاده از فناوري «ايكسامال»، كاملاً انعطافپذير و قابل تعريف است.
کتاب الکترونيکي به خودي خود و در شکل ظاهري، وسيلهاي کوچک و قابل حمل براي نگهداري و نمايش اطلاعات است. اما امروزه، کتابهاي الکترونيکي چنان امکاناتي را در اختيار کاربر ميگذارند که ديگر نميتوان آنها را فقط «کتابهايي نوظهور» دانست، بلکه اين کتابها به عنوان فناوري آموزشي نيز بسيار مفيد هستند. چه در کلاسهاي درس و چه در مطالعات فردي، کتاب يا ديگر منابع اطلاعاتي همواره مورد نياز بوده و هستند اما منابع چاپي را نميتوان هميشه و در هر شرايطي به ميزان مورد نياز تهيه کرد. با استفاده از کتابهاي الکترونيکي، نه تنها ميتوان بخشي از متن مورد نظر خود را براي استفادههاي بعدي ذخيره کرد، بلکه ميتوان به روشهاي الکترونيکي و بسيار سريع، در تمام متن به جستجوي مطالب مورد نظر خود پرداخت. اين فرمت ميتواند، هنگامي که يک طرح پژوهشي و تحقيقي با منابع متعدد در دست اجراست، با صرفهجويي بسيار زياد در زمان، به طور کامل آشکار شود.
کتابهاي الکترونيکي ويژگيهايي دارند که با استفاده از آنها، نه تنها در وقت و زمان صرفهجويي ميشود، بلکه باعث شکوفايي خلاقيتهاي کاربر يا خواننده نيز ميشود. به طور نمونه ميتوان اندازه و نوع قلم و رنگ را در بخشهاي مورد نظر تغيير داد. همچنين، بسياري از کتابهاي الکترونيکي به ابزارهايي مجهز شدهاند که به کاربران امکان ميدهند که زير پاراگرافهاي مورد نظر خود خط بکشند و يا نکاتي را در حاشيه متن اصلي يادداشت کنند. اين ابزار براي محقق يا دانشجويي که قصد دارد بدون از ميان بردن يک نسخه چاپي کتاب، مطالب اصلي و کليدي آن را بيرون بکشد جالب است. به علاوه ميتوان صفحات مورد نظر را در کتابهاي الکترونيکي به سادگي و مثلاً با فشار يک کليد براي مراجعات بعدي نشانهگذاري کرد.
کتابهاي الکترونيکي را ميتوان به دو صورت در محيط وب شناسايي کرد. برخي کتابهاي الکترونيکي، شکل چاپي ندارند و فقط در قالب ديجيتالي منتشر ميشوند. همه فرآيند نشر کتاب از زمان تأليف تا قرار گرفتن در محيط وب، به صورت الکترونيکي انجام ميشود. بنابراين چنين کتابهايي را نميتوان در جهان چاپي و کتابخانههاي سنتي يافت و از اين لحاظ اثري منحصر به فرد به شمار ميآيند. اين بخش از عرصه نشر کتابهاي الکترونيکي هنوز با مشکلات حقوقي، معنوي، و اقتصادي روبهرو است. در واقع، ناشران به اين نکته مهم پيبردهاند که چه از نظر رقابت با ديگران و چه از لحاظ پاسخگويي به نيازهاي جامعه جديدي از مخاطبان يعني "خوانندگان اينترنتي"، چارهاي جز توجه به امکانات و قابليتهاي نشر اينترنتي ندارند و ناچار به نقشآفريني در اين محيط هستند.